BELEDİYE BAŞKANI ve MECLİS ÜYELERİNİN GÖREVİ SIRASINDAKİ CEZAİ SORUMLULUKLARI
Geçen yazımızda belediye başkanı seçilen birinin, görevi sırasında ve görev sonrası yaşayacağı mali sorumlulukları kaleme almıştım.
Bugün de seçilmişlerin cezai sorumluluklarından bahsedeceğim.
Belediye başkanı ve meclis üyesi seçilen biri, (özellikle belediye başkanı) 5 yıl boyunca binlerce idari karara üst yönetici ve meclis üyesi olarak imza atar.
Her attığı imzanın hem görev süresince , hem de ilk imzayı attığı tarihten itibaren 8 yıl boyunca sorumluluğu vardır.
Yani "belediye başkanlığım bitti, cezai sorumluluğum bitti" diye bir şey söz konusu değil.
TCK'da zaman aşımı süresi alt sınır 8 yıl olduğunu hesap edersek...
Sizin görev sürenizin ilk yılı 2019'da attığınız her idari kararın sorumluluğundan kurtulmanız için 2027 yılını, görev sürenizin sonu olan 2024 yılının sorumluluğundan kurtulmanız için de 2032 yılını beklemeniz gerekir.
Belediye başkanları ve Meclis üyeleri görev süresi içinde işlediği görevi ile ilgili suçlardan yargılanması belirli bazı süreçlerin sonunda olur.
Yani bir Cumhuriyet Savcısı ağır cezayı gerektirmeyen bir suç hariç belediye başkanı veya meclis üyesi hakkında soruşturma yürütemez ve dava açamaz.
Belediye Başkanlarının ağır cezayı gerektirmeyen suçlar için yargılanması için önce 4483 Sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerin Yargılanması Hakkındaki Kanun hükümleri gereği, hakkında ön inceleme yapılması gerekir.
Bu kamu görevlileri için sağlanan milletvekili dokunulmazlığının yarısına benzer devlet tarafından tanınan bir 'yarı dokunulmazlık' diyebiliriz.
Belediye başkanı ve meclis üyeleri hakkında Görevi Kötüye Kullanma,Görevi İhmal, Evrakta Sahtecilik, Rüşvet, İrtikap ,İhale Fesat Karıştırma gibi TCK'da memur ve kamu görevlileri suçları sayılan maddelerden soruşturma yürütülür ve bu suçlarla ilgili TCK hükümleri gereği ceza davası açılır.
Evrakta sahtecilik, rüşvet, irtikap, ihaleye fesat karıştırma suçları ağır cezayı gerektirecek suçlar olduğu için bu suçlarla ilgili Cumhuriyet Savcıları ön incelemeyi beklemeden direk olarak dava açma hakkına sahiptir.
Bu suçlarla ilgili dava açılan bir belediye başkanının İçişleri Bakanlığı tarafından görevden uzaklaştırılması da yasa gereğidir.
Sonuç olarak belediye başkanı seçilen birinin bu suçlarla ilgili yaptırımlara dikkat etmesi, bu suçları ilgilendiren kararlara imza atmadan iyi incelemesi gerekir.
Diğer suçlar, görevi kötüye kullanma ve görevi ihmal suçları ağır cezayı gerektirecek suçlar olmadığı için bu suçlarla suçlanan bir belediye başkanı veya meclis üyesi için 4483 yasa hükümleri göre haklarında önce ön inceleme başlatılır.
Hakkınızda suçlama nasıl olur?
Biri sizi BİMER veya başka şikayet kanallarını kullanarak görevinizle ilgili bir konuyu yasa dışı karar aldı iddiası ile şikayet eder; şikayet neticesinde bakanlık müfettişleri gelir sizin belediyeyi denetler, ön inceleme yürütür, soruşturma sonunda bir rapor hazırlar raporun sonuç kısmında bakanlıktan ilgililer hakkında dava açılmasını veya dava açılmamasını talep eder.
Diğer bir denetimde bakanlık müfettişleri tarafından yılda bir kez veya iki yılda bir yapılan rutin denetimlerdir.
Bu rutin denetimlerde idari işlemler incelenir, gene bir rapor hazırlanır, denetimde dava açılması gereken bir usulsüzlük varsa müfettiş bakanlığa 'soruşturma izni verilsin' veya 'soruşturma izni verilmesine gerek yoktur' şeklinde rapor hazırlanır İçişleri Bakanlığına gönderir.
İçişleri Bakanı bu rapora göre Belediye Başkanı ve onunla birlikte bu kararda imzası bulunan meclis üyesi, encümen üyesi veya memurlar hakkında soruşturma izni verir veya rapor olumlu ise soruşturma izni vermez yapılan şikayet dava açılmadan önce kapatılır.
( Diğer bir denetim belediye meclisi tarafından her yıl yapılan bir başka rutin denetimidir. Ama bu denetim yolu sadece usulen uygulanır gerçek bir denetim değildir.)
Verilen soruşturma iznine Danıştay'da itiraz hakkı olsa da genelde Danıştay yüzde 95 soruşturma kararı izinlerini iptal etmez onar.
Danıştay'ın soruşturma iznini onaması ile birlikte hakkınızda Cumhuriyet Savcılığının iddianame yazma ve dava açma süreci başlar.
Dava açılır ve yargılanırsınız. Bu suçlarla ilgili davalara Asliye Ceza Mahkemeleri bakar. Bu suçlardan dava açılan bir belediye başkanının bakanlık tarafından Görevden Uzaklaştırma kararı verilmesi gibi bir durum söz konusu değildir.
Hakkınızdaki dava biter, Yargıtay süreci tamamlanır ve ancak belirli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma cezası alırsanız belediye başkanlığı görevinden uzaklaştırılırsınız.
Gerçi bu durum ilk dönem belediye başkanlığı yapan birinin başına gelmesi imkansızdır.
Zira ülkemizde bu soruşturmaların tamamlanması, dava ve Yargıtay süreçleri en az 5 ile 8 yıl sürdüğünden ancak 2. dönem belediye başkanı seçilir ve hakkınızda ilk dönemden açılan bir dava biter, belirli haklardan mahrum bırakılma cezası alırsanız, tahminimce 2. dönemin ortalarına veya bitmesine yakın görevden el çektirilirsiniz.
Sabıkanız yok, hakkınızda gene böyle bir dava açıldı gene korkmanıza gerek yok, mahkeme size ilk cezanız nedeniyle hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verir, gene hiç bir şey olmamış gibi görevinize devam edebilirsiniz.
Ama hakkınızda hükmün açıklanması kararı var iken ve 5 yıllık denetim süresi geçmeden bir dava daha açılırsa ve 2. davada suçlu bulunur ,dahası ilk davada aldığınız cezanın hükmü de açıklanır ceza olma riskiniz doğar.
Yazdıklarım hem belediye başkanı, hem meclis üyesi hem de encümen üyeleri için geçerli olsa da meclis üyelerinin ceza alma olasılıkları azdır.
Esas görev ile ilgili riskler önce belediye başkanı, sonra encümen üyesi sonra meclis üyelerinin üzerindedir.
Belediye başkanı ve encümen üyeleri meclis üyelerinden çok fazla idari karar imza atar.
Bugünkü yazım bu kadar, önümüzdeki yazımda bu görevleri yaparken hangi idari kararlar tehlikeli kararlardır, hangi kararlara imza atarken dikkat etmeniz gerekir, bu konu hakkında sizlerle bir yazı paylaşacağım. Hepiniz hoşçakalın.
HASAN GÜRSEL ALTUĞ / BERGAMA / İZMİR
YORUMLAR