Enflasyon yıl sonunda ne olur?

Temmuz ayı tüketici fiyat enflasyonu %9.49 olarak açıklandı. Böylelikle yıllık enflasyon %9.62 artışla %47.83’e kadar yükseldi. Üretici fiyatları da Temmuz’da %8.23 arttı. Ekonomistler, buna göre önümüzdeki aylarda tüketici fiyatlarındaki artış ivmesinin süreceğini belirtiyor.

Temmuz enflasyonu için ilginç bir tablo ortaya çıktığına değinen Altınbaş Üniversitesi İşletme Fakültesi Öğretim Üyesi, Ekonomist Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu, “Kamuoyunda yaygın kanının, TUİK’in aylık bazda çift haneli bir enflasyon görünümü vermemek için veriyi tek haneye çektiği yönünde. Halbuki eğer %10 veya az üzeri bir oran açıklansaydı, ekonomi yönetiminde kadro değişimiyle birlikte artık daha gerekçi istatistikler paylaşıldığı şeklinde pozitif bir algı oluşabilirdi. %10 bir aylık artış yıllık enflasyonu %48.5’a çekecekti.” değerlendirmesini yaptı.

Merkez Bankası’nın 2023 yılı enflasyon tahmini %58. Kozanoğlu’na göre buna rağmen Enflasyon Raporundaki tahmin grafiğinde 2024 başında enflasyonun %70 sınırına yaklaşması sonra düşmesi öngörülüyor. Kozanoğlu, “Hesaplarımıza göre yılın geri kalan 5 ayında aylık enflasyonun %5.4 gerçekleşmesi yıllık enflasyonu %70’e taşıyacak ki, bu senaryo kuvvetle muhtemel.” dedi.  

Enflasyon için sonbaharı işaret etti

Kozanoğlu, Temmuz ayında fiyatları en az artan harcama gruplarının %2.67 ile eğitim, %3.19 ile giyim ve ayakkabı, %6.03 ile konut olduğunu belirtti. Her üç kalemde de mevsimsel fiyat ayarlamaları yapıldığını, özellikle okulların açıldığı Eylül ayında fiyat ayarlamaları yapıldığını hatırlatarak, sonbaharla birlikte enflasyonunu çıkışa geçeceğini söyledi. Seçim öncesi fiyatı sıfırlanan doğalgazın yine Merkez Bankası’na göre 2023 sonuna kadar enflasyonu yukarı çekeceğine işaret etti. %35 civarında sıçrayan sepet kurun da önümüzdeki aylarda da geçirgenlik etkisiyle enflasyona basınç yapacağını kaydetti. Asgari ücret artışının da enflasyon üzerindeki etkisi %2.7-4.1 aralığında hesaplandığını vurgulayarak, enflasyonun dört nala artmaya devam edeceğini tahmininde bulundu.

“Yazın sebze meyve ucuzlar efsanesi tarih oldu”

Kozanoğlu ayrıca, dar gelirli yurttaşların açıklanan enflasyon rakamlarının yüz yüze kaldıkları enflasyonu yansıtmadığını söylediklerine değindi. Çünkü gelirlerinin %35’ini gıdaya,%30’unu kiraya ayırdıklarını vurguladı. TUİK ve Merkez Bankası’nın resmi istatistiklerine göre, işlenmemiş gıda fiyatları aylık %9,51 artışla yılda %79,71 yükselmiş. Taze meyve-sebzede ise bu artış Temmuz’da %17,65 yıllık %76,53. Öyleyse yazın sebze meyve ucuzlar efsanesi de tarih olmuş. Yoksulların temel gıdası ekmek bile 1 ayda %14,40 fırlamış durumda.” dedi.

“İlaç fiyatlarındaki artış aylık %15,93”

Özellikle olgun yaştaki yurttaşlar için önem taşıyan ilaç fiyatlarındaki aylık %15,93’lük artışa dikkat çeken Kozanoğlu, ilaç zamlarının ay ortasında yapıldığı için önümüzdeki ay bu artışın %30’u bulacağını berlirtti. Kira artışları da Temmuz’da %7,67, yıllık %81,69. Ayrıca sıfırlanan doğal gaz fiyatları 2023 sonuna kadar usıl usul enflasyonu %2,38 yukarı taşıyacak.

“Enflasyon ne zaman hız keser?”

Merkez Bankası enflasyon tahmini %58 ile politika faizi %17.5’u karşılaştıran Kozanoğlu, “Basit hesapla reel faizin-40.5 olacağını bulabiliriz. Biraz ayrıntılı bir hesap ise bizi, yılın kalan 5 ayı ve %33 enflasyon beklenen 2024’ün ilk 7 ayı göz önüne alınacak olursa %43.5 beklenen enflasyon ve -%26 reel faize götürüyor.” açıklamasını yaptı. Enflasyonun hız kesmesinin ise ancak kredi kartlarında ve bireysel kredilerde sıkılaşmanın etkisini göstermesiyle olanaklı olduğunu ifade etti. Bunun da talebin düşmesi, geliri harcamalarına yetmeyen ister istemez borçlanmaya baş vuran dar gelirlilerin daha da yoksullaşması ve işsizliğin artması demek olduğunu söyledi. Böyle bir durumun ise ülkeyi durgunluk içerisinde enflasyon yani “stagflasyon” senaryosuna götüreceğini öne sürdü.