Meşum Mütareke ve Meşru Mücadele, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları’nın büyük ilgi gören Günlüklerde Bir Ömür külliyatının devam kitabı olarak raflarda yerini aldı. 86 anı defterinin 23’ünü kapsayan dördüncü kitap, Eyüp Durukan’ın hayatının beş yılına tanıklık etme fırsatı sunuyor.
Birinci Dünya Savaşı, Eyüp Durukan’ın ifadesiyle ‘meşum’ Mondros Mütarekesi’nin imzalanmasıyla sona erer. O sırada Boğazlar Umum Kumandanlığı’nda görev yapan Durukan, kumandanlığın lağvedilmesiyle Boğazlar Şubesi Müdürü olarak tayin edilir. Eyüp Bey, pek çok resmi görevinin yanı sıra, Kurtuluş Savaşı’nda Anadolu’ya eleman ve harp için gerekli her türlü malzemeyi kaçırmakla görevli, İmalat-ı Harbiye adlı gizli örgütü kurar. Ayrıca Anadolu’ya geçmek isteyenlerin araştırmasını yapıp ‘geçiş vesikası’ düzenlemek de Eyüp Bey’in görevleri arasındadır. Bu önemli çalışmalar; son derece gerçekçi, ayrıntılı ve hamasetten uzak bir anlatımla kitaptaki yerini almıştır. Mondros Mütarekesi’nin imzalandığı 30 Ekim 1918’de başlayıp Türk ordusunun İzmir’e girdiği 9 Eylül 1922 tarihinde sonlanan külliyatın bu dördüncü cildi, Durukan’ın günü gününe tuttuğu notlar ve yaklaşık 30 yıl sonra bu notları gözden geçirerek tekrar kaleme aldığı metinlerin eklenmesiyle, alanında önemli bir boşluğu dolduracaktır.
Eyüp Bey’in Balkan Harbi’nde Edirne Kuşatması, Sofya Esaretinden Çanakkale Zaferine, Çanakkale’den Mondros’a kitaplarının devamı olan Meşum Mütareke ve Meşru Mücadele, Murat Uluğtekin’in çalışmalarıyla, İş Bankası Kültür Yayınları etiketiyle tüm kitapçılarda.
EYÜP DURUKAN (1882-1963): Eskizağra’da doğdu. İstanbul’da okudu, 1903’te Mühendishane-i Berr-i Hümayun’u bitirerek orduda göreve başladı. 1910’da hem İstanbul Boğazı muhafızlık yaverliğine atandı hem de topçu kumandanı oldu. 1912’de Almanya, Fransa, Avusturya ve İngiltere’ye gönderildi. Balkan Harbi başlayınca Edirne Kalesi Genel Topçu Kumandanı Rifat Paşa’nın refakat subayı oldu. 1913’te esir düşerek Sofya’ya götürüldü, kurtulduktan sonra hemen görev başına döndü. 1915’te Viyana’ya gönderildi. 1916’da Çanakkale’de tabur kumandanı, 1918’de Boğazlar Genel Kumandanlığı kurmay başkanı oldu. 1919’da topçu müfettişliği kurmay başkanı ve İmalat-ı Harbiye Fen ve Teftiş Kurulu üyesi olarak atandı. İstanbul’dan Anadolu’ya insan ve silah sevkıyatı yapmak üzere İmalat-ı Harbiye adlı gizli teşkilatını kurdu. 1925’te Harp Dairesi başkanı oldu.
SSCB’den alınacak silahları tetkik için 1925-1926’da Rusya’da bulundu. 1928’de Fen ve Sanat Umum Müdürlüğü’nde genel müdür yardımcısı oldu. 1929-1931’de silah ve mühimmat alımları için İngiltere, Fransa, Hollanda’da komisyon reisi” sıfatıyla bulundu. 1932-1941’de Askeri Fabrikalar Genel Müdürlüğü yaptı. İmalat-ı Harbiye Spor Kulübü’nün adını Ankaragücü olarak değiştirdi. 1943-50 arasında CHP Hatay milletvekili olarak iki dönem TBMM’de bulundu. 30 Haziran 1963’te vefat etti.
YORUMLAR