Birsen Türkoğlu şunları yazmış:
‘Ülkemde; Bir fincan kahvenin on tl den satıldığı mekanlarda oturulacak yer bulunmuyor..
Her hafta yeni bir mekan açılıyor!...
Bu mekanların önündeki araçlar çift şerit park yeri bulamıyor...
Ama!..
Ülkemde ekonomik kriz var...
Kimse üzerine alınmasın; Eskiden bizler dışarıda yemek yemeyi ayda ancak bir veya iki kez yerken..
Şimdi; Büyük çoğunluk özellikle gençler ayda bir veya iki kez evde yemek yiyor...
Sorun bu değil, Allah daha çok versin!..
Ama; Bir de ‘ülkemde ekonomik kriz var!’ diyenlere lafım;
*- Arabanın markasını bile biliyor....
Geçenlerde; 730 BMV'ye binen bir bayana benzinlikte rastladım, ‘süper benzinin fiyatına takmıştı’, dayanamadım...
Dedim ki; ‘Bindiğin araba 500 bin tl değerinde bacım, sana niye koysun ki?’
Sinirlendi ama cevap veremedi..
Herkesin elinde 2000- 3000 tl’lik akıllı telefonlar..
Sorsan;
Evine ekmek götüremiyorlar halk perişan!..
*- Herkes komşusunu biliyor
Felaket tellalı bunlar...
Yahu; Kriz olsa kriz fakire, zengin daha zengin..
Zaten; ‘Zengini bir doyurabilsek!’ ülkemde problem kalmayacak..
Sahi;
Cevabını hep merak ettiğim üç soru var..
Ülkem ekonomik kriz de ya..
- Bu millet bu parayı nereden buluyor?
- Nereden nasıl para kazanıyorlar?
- Herkesin Mısır’da halası mı var?
*- Örnek olabilirler mi?
İlk okuyuş ve bakışta, Birsen Hanım’a ‘yüzde 100’ hak verdim...
Ama politika ile ilgilenene bu hanımefendiye söyleyecek çok sözüm yok!
Çünkü inanmışı fikrinden vazgeçirmek kolay değil...
Hele ülkemizde politika ile ilgilenenler, futbol takımı tutuyor, gibi olurlarsa...
Ama kendisine bir noktada hak verecek bir yazıyı da paylaşmak istiyorum..
*- Yoksul dediklerimiz!
Yazarı kim bilmiyorum.
Birkaç kişi birbirinden alıntı yapmış.
Sonunda bana da ulaşan yazının başlığı şöyle idi:
‘Yoksul, yoksul mudur?’
Başta devletimiz olmak üzere çeşitli araştırmalar yapılıyor.
Hatta sendikalar bile piyasa araştırması yaparak, yoksulluk sınırını çiziyor.
Bu arada hatırlatmadan geçemeyeceğim.
Şu anda, yani eski yılı bıraktığımız bu günlerde, dünyaca sayılı zenginlerimizin sayısında da büyük artış var.
Siz istediğiniz kadar, ‘Yandaş’ deseniz de gerçek değişmiyor.
*- ilginç saptama!
Bir bankacı arkadaşım ziyarete gelmişti.
Beraberce şarap içerken şöyle dedi:
‘Bu çürümüş üzüm suyuna kaç lira verdin?’
Sonra devam etti:
‘70 lira mı, 100 lira mı?
Bir şişe üzüm suyuna bu parayı öldürsen vermeyecek milyonlarca insan var bu ülkede.
Ve biliyor musun, sen kirada oturuyorsun ama onların büyük bölümü ev sahibi!’
İlginç bir saptama değil mi?
*- Yoksulları bilirsiniz
Japoncada duruma göre değişen elliden fazla ‘sevgi’ sözcüğü olduğu söylenir.
Acaba ‘yoksul’ sözcüğünün de çeşitleri olmalı mı?
Bir tek ‘yoksul’ sözcüğü, tüm yoksulları anlatmaya yetiyor mu?
Kuşkusuz Türkiye’de çok fazla yoksul var.
Sobasını yakamayan, çocuklarını aç yatıran milyonlarca yoksul olduğunu siz de biliyor, tanık oluyorsunuzdur.
Öte yandan genel bir “yoksul” kategorisine rahatça soktuğumuz başka milyonlar da var.
Arkadaşım anlatıyor:
‘On yıl kadar önce yüzden fazla yoksul evine ziyarete gittim.
Kafamdaki yoksul tanımına uygun evler olsa da, birçoğunda daha o zaman plazma tv’ler, müzik sistemleri, nofrost buzdolapları filan vardı.’
*- Derinliğine girerseniz...
‘Bu insanlar bir yoksul gibi görünüyorlardı ama biraz sorguladığımızda kooperatif evlerinden, TOKİ dairelerinden, dükkânlarından veya köylerindeki bereketli tarlalarından bahsediyorlardı.
Bir şişe alkole yüz lira vermeleri veya bir kitap satın almaları veya bir akşam ailece sinemaya gitmeleri asla düşünülemezdi ama en az iki üç taşınmaz mülkleri olduğunu şaşırarak görüyordum.’
Aslında bu görüşü çok daha önceki yıllarda, Çiğli’nin yerli halkından, beyaz eşya tacirliği yapan Münir Yağcı’da anlatıyordu.
*- Yine daha derinlere gidelim!
Sonra çevremdeki insanları düşünmeye başladım.
Yakın akrabalarımı, uzak akrabalarımı, komşuları, tanıdıkları…
Bu arada siz de aklınıza getirebilirsiniz...
Bir devlet dairesinde memur olan bir akrabam tek maaşla çalışmayan eşini ve üç çocuğunu geçindiriyordu.
Eşi en ucuz market ve pazarlardan en hesaplı gıdaları alıyor, bir tavuk bir hafta boyunca yemeklere katık oluyordu.
Kültüre, sanata, eğlenceye, sefaya tek kuruş harcamıyorlardı.
Karı koca tüm hayatları boyunca bir kez bile baş başa bir restorana gitmiş değildi.
Tek eğlenceleri her zaman açık olan televizyonlarıydı ve uzun kış geceleri hipnoz altında gibi televizyon izlemekle geçiyordu...’
Şimdi devam edelim:
‘Fakat bu akrabamın biri yazlık, dört dairesi vardı.
İki daire kiradaydı, kira gelirleriyle borca girip bir daire daha aldılar. Geçen yıl araçlarını yenilediler ve beş kişilik ailenin tamamında akıllı telefonlar var.
Üstelik giyim kuşamları da kötü değil!’
*- Nasıl oluyor bu?
Bunun bir açıklaması gıda ve giyim fiyatlarının sürekli düşmesi.
Bu tüm dünyada böyle.
Global konfeksiyon pazarı azınlıktaki ‘marka’ ürünler dışında kar marjı sürekli düşen ama volümü sürekli yükselen bir fasit daire içinde.
Gıdada ise yetmişlerde başlayan GDO, hormon, endüstriyel gıda üretimi, raf ömrünü uzatma taktikleri filan öyle organize bir hale geldi ki fiyatlar neredeyse hiç yükselmiyor.
Bir bisküvi firması ürünlerinin yarısından fazlasının fiyatının on yıldır değişmediğini söylemişti.
Bu bir açıklama ama yeterli bir açıklama değil.
Genellikle gözden kaçırılan bir konu daha var:
Rant.
*- Rant ortaklığı hep önde
Kişi başı ekonomi hesapları yaparken atlanan ve bazılarını en başarılı kılan kavramlardan biri de bu:
‘Rant ortaklığı!’
Siyasette de var, her yerde var!
Anadan, babadan kalma şehir içindeki ev zamanla değerleniyor.
Eve bir müteahhit giriyor ve oradan bu kişiye iki daire düşüyor.
Dairelerden birini satıp, bir yazlık alıyor ve şehrin biraz dışında bir dairenin peşinatını ödüyorlar.
Bu son dairenin taksitleri kira geliriyle ödeniyor ve zamanla dördüncü bir daire daha alıyorlar; kira geliri yine harcanmıyor ve sıra beşinci daireye geliyor.
*- Bir eski hikaye...
Bu en azından otuz yıllık bir hikaye.
Bunlar: bu otuz yıl boyunca bir yudum şarap içmediler, bir DVD almadılar, bir romana bir kuruş ödemediler, bir gece dahi bir otelde yatmadılar...
Ama aylık gelirleri sıradan bir aile gelirimin çok altında olmasına rağmen, beş daire sahibi oldular.
Şimdi size, bize belli belirsiz bir acımayla bakıyorlar:
‘Yazık, o kadar okudu ama adam olamadı.
Çoluğu çocuğu bile yok.
Bütün parasını kiralara, kitaplara, tatil yerlerine döküyor.!’
*- İstisna değil...
Tek bir örnekten yola çıkarak genel bir tespit yapılmaz elbette.
Size bir örnek aktardım ama çevremde buna benzer çok kişi var.
Bu hikayeleri anlattığım dostlarım kendi akraba ve tanıdıklarından benzer örnekler söylüyorlar.
Kiralık evimi temizlemeye gelen ablanın İstanbul’da iki dairesi ve köyde büyükçe bir arsası varmış; seçimlerde oyunu kime vereceğini sorduğumda hiş düşünmeden, aklınızdan geçeni söylüyor.
*- Aklımıza gelen
Rant ekonomisi dediğimizde aklımıza Ağaoğlu gibi para babaları gelir. Oysa kentlerdeki soğan halkaları gibi yayılan yerleşimler, bir önceki göçle gelenlerin, bir sonraki göçle gelenlere nazaran zenginleştiği bir titan zinciri oluşturuyor.
Karamsar ekonomistlerin aylık hane gelirleri üzerinden yaptıkları hesapların tutmamasının nedeni bu titan zinciri.
Hane geliriyle, rant gelirinin doğrudan bir ilgisi yok ki.
*- Gerçek yoksullar yok mu?
Tekrarla, kuşkusuz bazı insanlar gerçekten yoksul.
Ancak bir de ‘yoksul gibi’ görünen ama sahip oldukları taşınmazlara baktığımızda yoksul sayamayacağımız kitleler var.
İşin sırrı eskiden 3T ile açıklanırdı:
Tasarruf, tevekkül ve televizyon.
Şimdi bir de ‘telefon”’ekleyip 4T’ye çıkarabilirsiniz.
Kentin göbeğinde yaşadıkları halde kent hayatının sosyal, kültürel hiçbir nimetini tüketmeyen; ömürlerini televizyon izleyip (şimdilerde telefon kurcalayıp) tasarruf ederek ve tevekkül içinde geçiren insanlardan söz ediyorum.
*- Kabul edilemez ama...
‘Çalıyorlar ama yol da yapıyorlar’ cümlesinin modası çoktan geçti.
Bu insanların geneli şöyle düşünüyor:
‘Evet çalıp çırpıyor, her işten sakalını alıyor ama ekonomi o kadar karışık ve kapsamlı bir hale geldi ki, o giderse bu kaosu yönetecek hiç kimse yok.
Giderse müteahhit evimizi yapmaz, dairelerimizin değerleri artmaz, kredilerimiz elimizde patlar.’
Bazıları kızacak ama; GDO’lar basıldıkça üzüm her geçen yıl ucuzluyor ama vergiler basıldıkça şarap her geçen yıl pahalılaşıyor.
*-
***-
GÜNCEL
*- Dünyayı İzmir’de buluşturuyor
İzmir Büyükşehir Belediyesi ev sahipliğinde İZFAŞ tarafından Ege Giyim Sanayicileri Derneği (EGSD) partnerliğinde 12. kez 16-19 Ocak 2018 tarihlerinde fuarizmir’de gerçekleştirilecek IF Wedding Fashion İzmir-Gelinlik, Damatlık ve Abiye Giyim Fuarı, jeopolitik konumu ve liman kenti olmasıyla ticaretin beşiği haline gelen İzmir’in, uluslararası pazarda da katma değerini yükselterek tanınmasını sağlayan en önemli faktörlerden biri olmaya devam ediyor.
*- YAŞAR EYİCE
YORUMLAR